Trong thời gian gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí tại nhiều tỉnh, thành phố ở Việt Nam liên tục ở mức báo động đỏ, đặc biệt là sự gia tăng của bụi mịn PM2.5 – loại hạt ô nhiễm siêu nhỏ có thể đi sâu vào phổi và hệ tuần hoàn. Điều đáng lo ngại là phần lớn mọi người vẫn xem nhẹ, thậm chí không nhận ra cơ thể mình đang bị ảnh hưởng mỗi ngày bởi thứ ô nhiễm “âm thầm” này.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng không khí hiện nay, tác hại của bụi mịn đối với sức khỏe và cách bảo vệ bản thân một cách hiệu quả.

1. Không khí ô nhiễm – Nguy cơ sức khỏe đang hiện hữu mỗi ngày

Theo các hệ thống theo dõi chất lượng không khí như AirVisual hoặc PAMAir, trong nhiều ngày liên tiếp, chỉ số AQI tại các thành phố lớn thường xuyên vượt ngưỡng 150 – 200, thậm chí có thời điểm đạt mức rất xấu hoặc nguy hại. Điều này đồng nghĩa với việc bất cứ ai hít thở ngoài trời đều có thể bị ảnh hưởng sức khỏe – từ người lớn, trẻ em, phụ nữ mang thai đến người cao tuổi.

Ô nhiễm không khí không chỉ đến từ xe cộ, mà còn từ công trình xây dựng, đốt rác, bụi đường, và thay đổi thời tiết khiến bụi mịn tồn tại lâu hơn trong không khí. Đặc biệt vào sáng sớm và chiều tối, mức độ ô nhiễm có xu hướng tăng cao hơn do nhiệt độ giảm, khiến bụi khó khuếch tán.

2. Bụi mịn PM2.5 – “Sát thủ thầm lặng” bạn không thể nhìn thấy

Bụi mịn PM2.5 có kích thước chỉ bằng 1/30 đường kính sợi tóc, nhỏ tới mức mắt người không thể nhìn thấy. Chính đặc điểm này khiến nó dễ dàng lọt sâu vào phổi, thậm chí đi vào máu, gây ra hàng loạt hệ lụy cho sức khỏe.

Tác hại của bụi mịn PM2.5 đối với cơ thể

• Gây viêm đường hô hấp, khiến bạn dễ ho, đau họng, nghẹt mũi
• Làm trầm trọng hơn các bệnh hen suyễn, viêm phổi, viêm phế quản
• Tăng nguy cơ bệnh tim mạch, đặc biệt ở người cao tuổi
• Ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây mệt mỏi, giảm tập trung, đau đầu
• Gây lão hóa da, xỉn màu, dễ nổi mụn do bụi bẩn bám sâu
• Có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi nếu tiếp xúc lâu dài

Vì không mùi, không màu, không gây cảm giác ngay lập tức nên PM2.5 thường bị bỏ qua – nhưng hậu quả lại diễn ra từ từ, âm thầm, khó nhận biết.

3. Dấu hiệu cơ thể đang bị ảnh hưởng bởi không khí ô nhiễm

Nhiều người thường xuyên gặp các triệu chứng nhưng không biết nguyên nhân đến từ ô nhiễm không khí:

• Cảm giác mệt mỏi dù ngủ đủ giấc
• Khó thở, tức ngực khi vận động nhẹ
• Mắt cay, khô, dễ kích ứng
• Da nổi mẩn, dễ kích ứng hơn
• Đau đầu kéo dài
• Ngủ không ngon, dễ thức giấc

Nếu bạn sống ở khu vực ô nhiễm hoặc phải ra ngoài thường xuyên, rất có thể hệ hô hấp của bạn đang chịu nhiều áp lực hơn bạn nghĩ.

4. 5 giải pháp bảo vệ bản thân khi không khí ô nhiễm tăng cao

Dù không thể làm sạch không khí ngay lập tức, bạn vẫn có thể chủ động bảo vệ mình bằng những cách đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả sau:

1. Đeo khẩu trang đạt chuẩn (N95, KN95)

Đây là phương pháp bảo vệ cơ bản và quan trọng nhất. Khẩu trang N95/KN95 giúp lọc hơn 95% bụi mịn PM2.5.

2. Hạn chế thời gian ở ngoài trời

Tránh hoạt động vào giờ cao điểm, sáng sớm hoặc tối muộn – thời điểm bụi mịn tập trung nhiều.

3. Đóng kín cửa – Sử dụng máy lọc không khí

Nếu sống ở nơi có mật độ xe cộ cao, bạn nên đóng cửa sổ và sử dụng máy lọc không khí để giảm lượng bụi.

4. Rửa mặt – mũi – họng khi về nhà

Nhiều bụi mịn bám lên da và niêm mạc, rửa sạch sẽ giúp giảm nguy cơ viêm và kích ứng.

5. Theo dõi AQI mỗi ngày

Ứng dụng như AirVisual, PAMAir giúp bạn biết thời điểm nào nên hạn chế ra ngoài.

Những thói quen nhỏ này có thể giảm đến 40–60% lượng bụi mịn cơ thể phải tiếp xúc.

5. Vai trò của cộng đồng và sự chủ động của mỗi người

Ô nhiễm không khí là vấn đề chung, không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Tuy nhiên, sức khỏe của mỗi người lại phụ thuộc vào chính sự chủ động của bản thân. Chỉ cần thay đổi những thói quen nhỏ, bạn đã góp phần giảm nguy cơ cho chính cơ thể mình và cho cả gia đình.

Cộng đồng có thể cùng nhau cải thiện tình trạng này thông qua việc:

• Hạn chế đốt rác
• Trồng thêm cây xanh
• Sử dụng phương tiện công cộng
• Tiết kiệm năng lượng
• Ủng hộ các hoạt động vì môi trường

6. Thuốc Tốt 3 Miền – Đồng hành cùng bạn trong việc chăm sóc sức khỏe

Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng, việc chủ động bảo vệ sức khỏe là điều cần thiết. Thuốc Tốt 3 Miền luôn cố gắng mang đến những thông tin hữu ích, sản phẩm chất lượng và lời khuyên thiết thực giúp mỗi gia đình an tâm hơn trong cuộc sống hiện đại.

Sức khỏe là vốn quý. Không khí sạch có thể không còn là điều hiển nhiên – nhưng sự chủ động bảo vệ mình thì hoàn toàn nằm trong tầm tay của bạn.