BURNOUT (KIỆT SỨC) LÀ GÌ : NGUYÊN NHÂN, DẤU HIỆU VÀ CÁCH CẢI THIỆN

Trong những năm gần đây, cụm từ burnout hay kiệt sức xuất hiện ngày càng phổ biến, đặc biệt trong môi trường làm việc hiện đại. Áp lực công việc, deadline dày đặc, kỳ vọng cao và sự cân bằng cuộc sống – công việc bị phá vỡ khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài. Burnout không chỉ là mệt mỏi thông thường, mà là một tình trạng kiệt quệ về thể chất, cảm xúc và tinh thần do làm việc quá sức trong thời gian dài.

Hiểu rõ burnout là gì, nguyên nhân do đâu và làm sao để phục hồi là cách tốt nhất giúp bạn bảo vệ sức khỏe tinh thần và duy trì sự bền bỉ trong công việc

1. Burnout (Kiệt sức) là gì?

Burnout là một hội chứng được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận, mô tả tình trạng cạn kiệt năng lượng, giảm hiệu suất, và mất kết nối với công việc sau thời gian dài chịu áp lực.

Khác với stress thông thường, burnout diễn ra khi stress kéo dài nhưng không được giải tỏa, dẫn đến cảm giác bất lực, mất động lực và suy giảm tinh thần nghiêm trọng. Nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, burnout có thể dẫn đến các vấn đề như trầm cảm, mất ngủ, rối loạn lo âu, hoặc suy giảm sức khỏe tổng thể.

2. Nguyên nhân gây burnout

Burnout thường đến từ sự kết hợp nhiều yếu tố, trong đó phổ biến nhất là:

• Áp lực công việc kéo dài

Khối lượng công việc lớn, công việc lặp lại đơn điệu hoặc deadline dồn dập khiến cơ thể luôn trong trạng thái căng thẳng.

• Thiếu sự ghi nhận

Nhiều người cảm thấy nỗ lực của mình không được đánh giá đúng mức, dẫn đến mất động lực và chán nản.

• Môi trường làm việc độc hại

Xung đột nội bộ, sếp quá khắt khe, cạnh tranh không lành mạnh hoặc không khí căng thẳng đều là yếu tố gây kiệt sức tinh thần.

• Thiếu cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Làm việc quá nhiều, ít nghỉ ngơi, thiếu thời gian cho bản thân hoặc gia đình khiến cuộc sống mất cân bằng.

• Thiếu quyền kiểm soát trong công việc

Không được tự quyết định, thường xuyên bị áp đặt nhiệm vụ hoặc thay đổi bất ngờ dễ gây căng thẳng kéo dài.

3. Dấu hiệu của burnout – đừng bỏ qua!

Burnout không xuất hiện đột ngột, mà hình thành âm thầm qua từng giai đoạn. Một số dấu hiệu bạn cần đặc biệt chú ý:

• Cạn kiệt năng lượng

Luôn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, không còn sức bắt đầu ngày mới dù đã ngủ đủ.

• Giảm hiệu suất và khả năng tập trung

Làm việc chậm hơn, dễ mắc lỗi, khó đưa ra quyết định, “đầu óc không sáng” như trước.

• Cảm xúc tiêu cực tăng cao

Dễ cáu gắt, bi quan, chán nản hoặc cảm thấy mọi thứ trở nên vô nghĩa.

• Mất động lực và hứng thú

Mọi nhiệm vụ trở nên nặng nề, bạn không còn hứng thú với công việc ngay cả khi trước đây bạn yêu thích.

• Triệu chứng cơ thể bất thường

Đau đầu, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, hồi hộp, đau vai gáy – đều có thể do căng thẳng kéo dài gây ra.

Nếu bạn thấy mình có từ 3 dấu hiệu trở lên, khả năng cao bạn đang tiến gần đến burnout hoặc đã bị burnout mà không nhận ra.

4. Burnout nguy hiểm như thế nào?

Burnout không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả công việc mà còn gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Một số rủi ro có thể xảy ra:

• Tăng nguy cơ bệnh tim mạch

• Giảm chất lượng giấc ngủ

• Rối loạn lo âu và trầm cảm

• Suy giảm hệ miễn dịch

• Ảnh hưởng mối quan hệ gia đình và xã hội

• Dễ dẫn đến nghiện caffeine, rượu hoặc thuốc để chống mệt

Vì vậy, burnout không phải điều có thể “cố chịu” hay bỏ qua.

5. Cách vượt qua burnout hiệu quả

Để phục hồi khỏi burnout, bạn cần kết hợp thay đổi thói quen, chăm sóc sức khỏe và điều chỉnh môi trường làm việc.

• Nghỉ ngơi đúng cách

Dành thời gian thực sự nghỉ ngơi: ngủ đủ, tránh công việc ngoài giờ và cho phép bản thân “tạm dừng”. Não bộ cần thời gian hồi phục như bất kỳ bộ phận nào khác.

• Quản lý công việc khoa học

Ưu tiên việc quan trọng, chia nhỏ nhiệm vụ, tránh ôm đồm, và biết nói “không” khi cần. Kế hoạch rõ ràng giúp giảm áp lực đáng kể.

• Tập thể dục nhẹ

Vận động 20–30 phút mỗi ngày như đi bộ, yoga, giãn cơ giúp giải tỏa stress và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

• Tìm sự hỗ trợ từ đồng nghiệp, gia đình

Chia sẻ cảm xúc, nhờ hỗ trợ hoặc trao đổi với sếp để điều chỉnh khối lượng công việc nếu cần.

• Chăm sóc sức khỏe tinh thần

Thiền, thở sâu, viết nhật ký, nghe nhạc thư giãn hoặc dành thời gian cho sở thích giúp tinh thần được nạp lại năng lượng.

Nếu burnout quá nghiêm trọng, bạn nên tìm chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ chuyên sâu.

6. Làm sao phòng ngừa burnout?

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Một số cách giúp bạn tránh burnout từ sớm:

• Giữ cân bằng công việc – cuộc sống

• Thiết lập giới hạn làm việc hợp lý

• Nghỉ giải lao giữa giờ

• Duy trì lối sống lành mạnh

• Học cách quản lý cảm xúc và kỳ vọng

Khi biết cách tự chăm sóc bản thân, bạn sẽ duy trì được sự bền bỉ trong công việc mà không đánh đổi sức khỏe.

Kết luận

Burnout (kiệt sức) là vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể nhận diện và kiểm soát. Hiểu rõ các dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tinh thần hiệu quả hơn. Hãy lắng nghe cơ thể, cho bản thân thời gian nghỉ ngơi và điều chỉnh lối sống để lấy lại sự cân bằng. Một tinh thần mạnh khỏe chính là nền tảng cho hiệu suất công việc và chất lượng cuộc sống lâu dài.